Պատուհանից դուրս հունվարն է մոլորվել: Կարող ես գտնել նրան ծառերի ճյուղերի արանքներում, այն աղջկա հյուսքերի մեջ, դռան դիմացի մաշված կտորի տակ, դաշնամուրի ստեղների կողքին...
Հունվարյան առաջին առավոտը. աղքատիկ ճաշով զարդարված անգույն սեղանի շուրջ ես ու կինս` խոժոռված դեմքով, ոչ խիստ ընդգծում են խորշոմները: Առաջին անգամ էր, որ ինքս ինձ խոստովանեցի` ծերացել է:
-Ինչի"ց ես առավոտ վաղ այսպես մգոտված:
-Դրսում հունվար է...
Սովորություն ունեմ անիմաստ խոսել, երբ պատասխանը հայտնի է:
-Ի"նչ ես կարծում Նամսեկիում մարդ կմնա,- տխուր փայլ հայտնվեց աչքերում հարցը տալուց:
-Դե իհարկե, կմնա: Հին քաղաք է մեր Նամսեկին,- դեմքիս հուսահատ ժպիտ ավելացրի, որն ավելի անճոռնիացրեց առանց այդ էլ անշուք, միատոն դեմքս:
-Իմ հիմար ծերուկ,- քնքուշ, բայց միևնույն ժամանակ մի մեծ ողբերգություն թաքցրած ձայնով խոսեց:
-Այս հունվարն էլ, որ գլորենք` մի ամբողջ անհոգ տարի կունենանք: Կգնամ իմ ձնկորսությանը. այս տարի սիրտս վկայում է, որ Նամսեկին հարուստ է լինելու ձկներով: Դրանց կեսը տուն կբերեմ` քաղցից չենք մեռնի, մնացածն էլ կվաճառենք այգու կողքի տոնավաճառում: Վաստակած գումարով քեզ նոր ալ զգեստ կգնեմ, ինձ նոր տաբատ, թե չէ սրանով մարդամեջ դուրս գալն ամոթ է: Տան համար նոր ժամացույց կգնենք` ոսկոգույն սլաքներով և նոր կարթ` ավելի հաջող ձկնորսության համար: Որքա~ն երջանիկ ենք ապրելու մինչ մյուս հունվար:
- Անգամ Աստծո գոյությանը չեմ հավատում, ուր մնաց քո հեքիաթներին հավատամ, որ երկու հարյուր հիթսուն տարի առաջ հորինեցիր: Ոչ մի տարի էլ հաջող ձկնորսություն չեղավ, բռնածդ էլ փոքր-մոքր շունչները փչած ձկնիկներ էին: Ոչ նոր ժամացույց տեսան աչքերս, ոչ նոր զգեստ, ոչ...
-Բա այն երկնագույն զգե"ստը, որ քեզ շատ էր սազում: Հետաքրքիր է դա ո"վ էր նվիրել:
-Այդ ժամանակ երիտասարդ էինք, Նամսեկին վերակառուցվում էր հիասթափության տենդից հետո ու մեզ պես երիտասարդ էր, հարուստ, գեղեցիկ: Զգեստը գնեցիր հետս պարերի երեկույթին գնալու համար, իսկ ես ամենևին էլ երկնագույն չեմ սիրում: Համ էլ դա ում է պետք, երբ անգամ մի ոտքս չի տեղավորվի մեջը, դրսում էլ հունվարն է:
Գլուխս կախեցի` հակաճառելն անիմաստ էր: Ամանս լցվեց դատարկությամբ, հին բերետս քաշեցի գլուխս և հասա դռանը, երբ հանկարծ կինս շփոթված բղավեց ետևիցս.
-Այդ ո"ւր, ախր դրսում հունվարն է: -Ո"րն է տարբերությունը դրսում ես, տանը, թե թատրոնում` հունվարն ամենուրեք է:
Բուխարու կրակը թարմացրի, և դռան ճռռոցն ու կնոջս փնթփնթոցը ինձ դուրս ճանապարհեցին: Հունվարը միայն ծեր գնչուհու համար է լավ. բոլորին մահ է բերում, նրան ոսկի: Ծյունածածկ ու մարդաշատ փողոցում առաջին աչքի ընկնող երևույթը` հնության հոտով պատված գնչուհին է, գունավոր շալերի մեջ փաթաթված, փայլուն աչքերով, որ տարվա մեջ միայն հունվարին են լուսավորվում` գալիք ոսկու սուր հոտից: Գլխին ցանցավոր գործվացք է թույլ փաթաթված, որի տակից վառվում էին հունվարյան ագռավների պես սև մազերը: Ճակատին առեղծվածային քար, որ թվում է, թե տիեզերքի համն ունի: Քարտերը ձեռքին ինչ-որ ստեր էր երևակայում. ինքն էլ վստահ իր ստերում: Ինչ- որ խոսքեր էր փսփսում հերթում կանգնածների ճակատներին, նրանց ոսկիները կեր տալով ծալքավոր շրջազգեստի ագահ գրպանին: Մի ոսկեծամ Նամսեկեցի աղջնակ նույն 385 տարվա հնություն ունեցող հարցով էր դիմում գնչուհուն:
-Այս հունվար իմ հերթը գալո"ւ է:
Գնչուհին աչքերը փակեց, քարտերը ինչ-որ անիմաստ հերթականությամբ շարեց հունվարյան վախով լցված սեղանիկին և խորհրդավոր ձայնով վերջապես պատասխանեց:
-Ո'չ: Այս հունվար էլ կապրես:
Ոսկեծամիկի դեմքը վայրկենապես փոխվեց ու մռայլ երանգները, որ փակել էին ամբողջ դեմքը` թուխ ամպերի պես ցրվեցին:
Երբեք չեմ վատնի ոսկիներս իբր, թե իմանալու համար` այս հունվար լամպերը վառող անանուն ոգին կվառի մեր դռան դիմաց կախված լամպը, թե ոչ: Հանկարծ գլուխս կտրեցի մաշված կոշիկներիցս և տեսա գնչուհու երակաշատ ձեռքը` պարզած դեպի ինձ, որ կանչում է:
Վախեցած, անհասկանալի դեմքի արտահայտությունը կպավ դեմքիս և ինքնաբերաբար ոտքերս արագ, բայց մանր քայլերով գնացին դեպի նա: Ասես իր այդ աչքերով ու ճակատի քարով հիպնոսացրած լիներ մարմինս:
-Բայց ես հերթից դուրս եմ, ես ամենևին էլ ձեզ մոտ չէի գալիս, ես...
Ընդհատեց, խորը շունչ քաշելով, հայացքը մռայլվեց ու թափանցեց մաշկիցս ներս, խառնվելով արյանս հետ:
-Դու...Այս հունվար... հերթդ է:
-Բայց...
-Քո ու կնոջդ:
Առանց բառ բաց թողնելու մոլորված ճեղքեցի գնչուհու հայացքն ու անգույն ամբոխը և հայտնեցի դեպի անտառը տանող փողոցում:
-Սուտ է: Բոլորին է հայտնի, որ նա այդպես գումար է վաստակում: Վառ երևակայություն և վերջ,- բարձր խոսում էի, վստահ լինելով, որ միայնակ եմ,- Իսկ ինչպե"ս իմացավ, որ կին ունեմ: Դե իհարկե ժանգոտած մատանից է տեսել:
Նույն մտքերով ճանապարհը տարավ դեպի տուն, և առանց որևէ բառ ասելու գնացի դեպի բուխարին, քարացա մտքերիս հետ:
-Քեզ ի"նչ է պատահել: Առավոտյան գույնդ տեղն էր:
-Ոչինչ,- ցավոտ ժպտացի:
Վերցրի ձեռքիս տակ առաջին ընկած գիրքն ու թերթեցի փորձելով գլուխս լցնել հերսների խնդիրներով` ձախողվեց: Որքան մոտենում էր գիշերը` այնքան շատանում էին գնչուհու հետ մտքերը: Իսկ եթե առավոտյան դուռը բացելով աչքերս ծակեր լամպի լույսը: Մահից չեմ վախենում, բայց այնքան էլ չեմ ուզում: Իսկ ոսկե սլաքներով ժամացույցը"... Ինչու" պիտի այդ Լամպավառը հենց մեր լամպը վառի:
-Քնած չե"ս,- վեր թռա կնոջս ձայնից:
-Չէ:
-Ի"նչ ես կարծում, առավոտյան ո"ւմ ենք հրաժեշտ տալու:
Լռեցի:
-Տեսնես ուր են գնում լամպի վառվելուց հետո:
-Դա չգիտեմ, բայց մի այլ բան պատմեմ քեզ: Շատ գրքերում եմ կարդացել, որ բացի Նամսեկից, դռան դիմացի լամպը վառում են մարդկանց հեռանալուց հետո միայն: Պատկերացնու"մ ես: Մարդը հեռանում է և միայն այդ ժամանակ են գրողի տարած լամպերը վառում: Իսկ մենք: Մենք ամեն հունվարյան առավոտ վախով բացում ենք դուռն ու վառված լամպ տեսնելով հասկանում, որ վերջին անգամ ենք տեսնում լամպն էլ, միմյանց էլ:
-Չափից ավել տարօրինակ է: Ավելի շատ գեղեցիկ լեգենդ է հիշեցնում: Ես մեկ այլ բան հստակ գիտեմ` միայն Նամսեկեցիներին է հայտնի, թե ով է վառում այդ լամպը. տիեզերքներում էլ ոչ մի տեղ չես գտնի մարդկանց, որոնց հայտնի է վառողի գույնը, կերպարը...
-Հիմարություն: Դա ոչ մի կերպ առավելություն համարվել չի կարող:
Ժամեր շարունակ փակված էի մտքերիս հետ մի խցում, մենամարտում էինք: Մեկ էլ կրկին մթոււթյան ներսից կնոջս միալար ձայնը.
-Դեռ չե"ս քնել:
-Չէ:
-Վախենում ես, որ առավոտյան դուռը բացելով լամպի լույսը վա"ռ տեսնենք:
-Այդպես լինել չի կարող: Հանգիստ քնիր: Ձկնորսության մասին եմ մտածում: Արևածագոտ ծովն եմ կարոտել:
-Չհավատացի:
Բառ չասելով շրջվեցի մյուս կողմ: Շարունակեց.
-Իսկ ես չեմ վախենում: Ինձ թվում է, որ լամպի լույսի վառվելուց հետո ուրիշ տիեզերք են գնում մի անհայտ մոլորակ: Վստահ եմ` այնտեղ էլ մի Նամսեկի կա, որտեղ լամպի լույսերը հեռանալուց հետո են վառում, ոչ առաջ: Դու էլ հավատա սրան: Այնպես հեշտ է դրան հավատալով ապրել: Միայն այդ մտքից հազարավոր հունվարյան գիշերներ են հաղթահարվում:
Այդ պահին վերասիրահարվեցի երկու հարյուր հիթսուն տարվա կնոջս և խեղդող քաղց զգացի գրկելու: Առա նրան արմունկներիս տակ, պինդ սեղմեցի ծերացած մարմնիս: Ժպտաց, ես էլ ժպտացի, այս անգամ անկեղծ գույներով և զգացի ինձ տիեզերքներիս, և բոլոր զուգահեռ աշխարհների ամենաերջանիկ ծերուկը: Երկու հարյուր հիթսուն տարվա հնությամբ սերը հնացած գինու պես ալ ու համեղ է: Ինքս էլ չզգացի, թե ինչպես փակվեցին աչքերս ու կնոջս գրկած հանգեցի մինչ առավոտ:
Աքաղաղի ձայնը բացեց աչքերս, ծովի ջրի պես պարզ ու մաքուր մտքերով հագնվեցի, լվացի կնճիռաշատ դեմքս... Յուրահատուկ օր, ոչ նման մյուսներին: Առաջին հունվարյան օրը, որ չեմ վախենում և սիրում եմ: Կինս ինչպես ամեն առավոտ ինձնից վաղ էր արթնացել, հասցրել էր լվացք անել, նախաճաշը պատրաստել: Այսօր նախաճաշը աղքատիկ չէր, կուշտ կերանք: Դրսից եկող խաղաղությունից ու լռությունից սկսեցի մի տեսակ նեղվել: Հետո արևը տեսնել էի շատ ուզում: Ահա, դռան ճռռոցային երաժշտությունը, որ առաջին անգամ ինձ չնյարդայնացրեց: Նայեցի արևին, սակայն մեկ այլ լույս շոյեց սառնացած մարմինս: Առաջ գնալ իմաստ չուներ: Դեմքս փոքր-ինչ փոխվեց: Դուռը նույն ճռռոցով ետ փակեցի: Կինս ընդառաջ եկավ, կանգնեց ուղիղ դիմացս, թախծոտ ժպտաց` հասկանալով, թե ինչ տեսա քիչ առաջ: Խոսելս անիմաստ էր: Որոշեցի կյանքումս առաջին, բայց վերջին անգամ չասել մի բան, ինչն առանց այդ էլ պարզ է: Նայելով պատից կախված հին ժամացույցին երկուսս էլ թույլ ժպտացինք միմյանց, որովհետև գիտեինք, որ այդ պատին երբեք էլ չի կախվելու ոսկեգույն սլաքներով ժամացույց:
Комментариев нет:
Отправить комментарий