Կփրկվեն միայն սիրահարները

 

Լրանում է 3516-րդ տարին, ինչ մեր համբույրը Նամսէկի գլխավոր հրապարակում կախաղան բարձրացրին: Ամբոխի հողաբույր հայացքները, նրա շատ կանաչ վերնաշապիկը, փոշոտ վարդի գույն շրթներկը դաջված մեկ իմ, մեկ նրա շուրթերին, այդ չափից դուրս վարդագույն կախաղանը, գրողը տանի, ու իմ ծակող ճիչը. <<Մի՛ խեղդեք  մեր համբույրը… ա՜խ, աչքերս>>: Իմ այդ հուսահատ գոռոցին հաջորդեց ներկաների քահ-քահ ծիծաղի բույրը, ու դա վերջին բանն է, որ հիշում եմ այդ օրից: Ինձ բավականին երկար ժամանակ անց պատմեցին, որ ուշագնաց եմ եղել, նկարգրեցին, թե ինչպես է մեր համբույրը ծանր հևացել ու մինչև վերջին վայրկյանը պայքարել ողջ մնալու համար: Իսկ Նրան ես այլևս չտեսա, քանի-որ հասարակությունը մեզ դատապարտեց՝ երբեք նույն քաղաքի երկնքի տակ չհայտնվել միառժամանակ: Մեզ անգամ երազներում էր արգելված հանդիպել, վերահսկում էին: 3 հազար ու կես տարուց ավել է, ինչ անվերջ փորձում են համոզել, որ Նա ինձ վաղուց է մոռացել, ուրիշին է գտել և երջանիկ է, բայց միևնույն է՝ սիրտս հերքում է այդ անհեթեթությունը:

             Քաղաքը, որում տարածվում է նրա բույրն ու որտեղ լսելի են Նրա լայն ոտնաձայները՝ այնքան էլ հեռու չէ Նամսէկիից: Ասում են՝ նավով ընդամենը մի քանի ժամվա ճանապարհ է: Ստացվում է, որ 356 տարի շարունակ մեզ բաժանել է ընդամենը 2-3 ժամ ձգվող հեռավորություն: Մեր տեղական թերթերից մեկի 3-րդ էջում հաճախ են գրում թարմ լուրեր Նրա քաղաքից: Այդ էջերից ես թղթե նավակներ եմ պատրաստում ու դնում լոգարանում և ժամերով նայում սառը հատակին՝ պատկերացնելով, թե ինչպես եմ նավարկում այն քաղաք, որը մեզ նոր համբույր է պարտք: Բազմաթիվ անգամներ են փորձել ինձ ծանոթացնել ամենատարբեր մասնագիտություններով, բարետես արտաքնով ու մեկը՝ մյուսից անուշ ներկայով տղաների հետ: Ինձ ու նրանցից յուրաքանչյուրին ընդամենը մեկ բան էր ընդհանրացնում՝ մանուշակագույն արյունը: Բոլոր սիրո առաջարկներն անխտիր մերժելուց հետո հնչում էր նույն հեգնական արտահայտությունը. <<Քեզ դաս չեղա՞վ, շարունակում ես կանաչ արյունով մեկին փնտրել, մտքիցդ հանիր Նրան, դուք երբեք չեք հայտնվի նույն քաղաքում>>, ես լայն ժպտում էի:

602 տարի առաջ քաղաքի բոլոր ռադիոները գոռում էին. <<Նամսէկիում տեղի կունենա մոլորակի ամենամեծ, նմանը չունեցող վազքի մարաթոնը, որտեղ կմրցենք մեր հարևան քաղաքների հետ,  բաց մի՛ թողեք այդ տիեզերական մասշտաբների հնարավորությունը՝ մանուշակագույն արյուն ունեցողները ընդդեմ կանաչ և վարդագույն արյունավորների>>: Երջանկությունից օր ու գիշեր երգում էի ու մազերս անվերջ սանրում: Փաստ էր, որ վերջապես հանդիպելու էինք ու, ինչո՞ւ չէ, փախչելու հեռո՝ւ, որտեղ համբույրը կախաղան անհնար է բարձրացնել: Նրա ժամանման օրը հագա ալ, ուսերի լայն բացվածքով զգեստս, իսկ մազերս բաց թողեցի, որպեսզի նրա բարակ մատները խճճվեն դրանց մեջ հավերժ: Ինձ կորցրած՝ վազում էի քաղաքի մարդաշտ փողոցներով, ու բոլորին թվում էր, թե մարաթոնի համար եմ ոգևորված, կեսից անգամ բարձրարունկներս հանեցի և այրվող ասֆալտի հետ ինքս էլ սկսեցի հալվել սպասումից: Նավահանգստում ահռելի ամբոխ էր կուտակվել, նավը շուտով կժամաներ, և ես երեք վայրկյանում ճեղքեցի մարդկանց, ահա, նարնջաբույր հորիզոնում նավ է նշմարվում, որն ամենևին էլ նման չէր իմ թղթե նավակներին: Ծովի հանդարտ ալիքները մոտեցնում էին նրան, իսկ ես շողում էի, ուղղակի շողում: Նավից նրա եղևնու կոնի օծանելիքի բույրն արդեն փաթաթվում էր վզիս, հետո իրանիս: Մի քանի ալիք ևս, ու մենք նույն քաղաքի երկնքի տակ կհանդիպենք: Ասեղնագործ թաշկինակը մոտեցրի աչքերիս, ու հանկարծ մի ացեթոնահոտ ձայն ճչաց բարձրախոսից. <<Տիեզերքում Սուր Ելակահամի համավարակ է, վազե՛ք դաշտ և մի՛ կրեք կոշիկներ>>: Երբեք չեմ մոռանա, թե ինչպես նավը արագ հետ պտտվեց ու անէացավ ծովում, որտեղ խեղդվեցին նաև արցունքներս: Սուր Ելակահամի պանդեմիան ձգվեց շուրջ 314 տարի. Վարակումը տեղի էր ունենում ոտքերից. սկզբում ելակի քաղց ես զգում, սկսում ուտել այնքան ելակ, որ հետո ցանկացած ուտելիքից միայն ելակի համ ու հոտ է գալիս և վերջին փուլում սկսում ես փախչել ինքդ քեզնից: Պանդեմիայի ընթացքում տիեզերքը շատ փոխվեց, թերթերը վերացան, երեխային ծնված օրից սկսեցին սովորեցնել ձեռքերի վրա քայլել, հորինվեցին 60 գույն ելակի տեսակներ և դրանց գները կտրուկ աճեցին ու դարձան անհասանելի միջին աշխատավարձով քաղաքացիների համար: Նույնը մնացին միայն ռադիոյի հաղորդավարի ձայնն ու մեր սերը: Այդ մի քանի հարյուր տարիների մեջ ամենազվարճալին՝ ծովի փրփուրից պատրաստված սանդալներն էին, որոնք գաղտնի պատրաստում ու շատ թաքուն վաճառում էին նկուղներում, քանի-որ ամեն տեսակ ոտնամանները խիստ արգելված էին տիեզերքով մեկ: Սանդալները փոխանակում էին վեց բուռ ելակի հետ, և դրանք միայն գիշերներն էինք կարողանում կրել, երբ աշխարհը նիրհում էր: Սակայն, սանդալներից փչող ծովաբույրը հաճախ էր մատնում, այդ իսկ պատճառով մի քանի ժամ կրելուց հետո այրում էինք ու լայն ժպիտներով պառկում քնելու: Շուտով կոշիկները սկսեցին կամաց-կամաց թույլատրել, սակայն մարդիկ արդեն անկախ տարիքից և աշխատանքից՝ ավելի սահուն ու թեթև ձեռքերի վրա էին քայլում ու անգամ վազում, իսկ նոր սերնդի համար ոտքերի վրա կանգնելը հետամնացություն էր որակվում: Տեսնես՝ նա շարունակում է ոտքերի վրա քայլել, թե՞ ցանկանում է նորաձև թվալ ամեն դեպքում, ես պատրաստ եմ անգամ քթիս ծայրով տեղաշարժվել նրան նորից գտնելու համար: Լուրեր էին հասնում, որ նրանց քաղաքում վարակն ավելի արագ է տարածվել, բայց ես զգում եմ, որ Նա չի վարակվել ու շարունակել է իր սպասումով պատված մարմինը խնամել ինձ համար: Ամբողջ ձմեռ անցկացրի թեյելով՝ ընկղմված հենց այս մտքերի մեջ ու չնկատեցի, թե ինչպես մոտեցավ խոշոր վարդերի հավաքման շրջանը: Մարդիկ դժվարանում էին քաղել վարդերը ոտքերով, մանավանդ երբ ձեռքերի վրա էին քայլում, այդ պատճառով վարդահավաքն այնքան դանդաղեց, որ հավաքի վերջին օրը դաշտերում դեռ անհաշվելի թվով վարդեր էին ապրում: Մարդկանց՝ իրենց իսկ արած կիսատ-պրատ գործը նյարդայնացրեց, և նրանք սկսեցին բերաններով արմատախիլ անել ծաղիկներին, այնուհետև առանձնացրին փշերը և սկսեցին նետել մեկը՝ մյուսի ուղղությամբ: Առաջին նետումներից արդեն ծանր վիրավորներ կային, և լազուր երկնքի տակ ապրող ծաղիկների տունը մի քանի րոպեում վերածվեց մարտադաշտի: Պատերազմն անվանեցին <<Վարդաբույր>>, և նրա մասշտաբները հասան այլ մոլորակներ ևս: Տիեզերքը վերածվեց անհեթեթության: 413 տարի ձգվող պատերազմը մաշեցրեց մեր արտևանունքը և Նրա պատկերը իմ գլխում: Վարդերի փշերը, սակայն, չէին կարող մոռացնել տալ այն համբույրը, որն անգամ համավարակն էր ճեղքել: Փողոցները դատարկ էին, և արևն, ասես, ծագեր նոր առաքելությամբ՝ արյան հետքերը արագ չորացնելու համար: Պատերազմը վերադարձրեց Նամսէկի քաղաքը մի քանի հազար տարի ետ, երբ բոլորս ոտքերի վրա էինք քայլում, կրիաներ որսում և լոտո խաղում: Երկար ժամանակ գիտնականները չէին կարողանում բացահայտել, թե ինչպես կարող է ժամանակը հետ գնալ, իսկ Նամսէկեցիներն արդեն մոռացել էին՝ ինչպես մեքենա վարել: Պարզվեց, որ ըստ տիեզերքի չբցահայտված օրենքներից մեկի՝ այն տարածքներում, որտեղ մարդիկ համարձակվում են պատերազմ սկսել՝ ժամանակը փոխում է իր բնականոն ընթացացքը և հակառակ ուղղությամբ է ընթանում, իսկ մոլորակների խաղաղություն շնչող հատվածներում ժամանակը սովորականի պես առաջ է շարժվում: Սկզբի շրջանում մենք աննկարագրելի հետաքրքրությամբ հետևում էինք անցյալի բոլոր իրողություններին և դառնում էինք նախորդ դարերի պատմության մի մասնիկը: Բայց ինչպես աշխարհում ամեն բան՝ պատմական անցյալին անվերջ հետևելը ևս ձանձրացրեց, ու մարդիկ սկսեցին երազել՝ կրկին ներկայում հայտնվելու մասին: Մի պահ տագնապեցի այն մտքից, որ ես և Նա՝ տարբեր ժամանակներում ենք ապրում, և մեր միջև հազարավոր տարիներ են կանգնած: Վախենալով, որ շուտով կհայտնվենք մի ժամանակաշրջանում, որտեղ գիրը դեռ չի հորինվել՝ օր ու գիշեր սկսեցի նամակներ գրել Նրան՝ հուսալով, որ մի օր անպայման կհայտնվեն Նրա ձեռքերում: Ոչ ոք չէր կարողանում փոխել ժամանակի ընթացքը և մեր քաղաքի վրա թախիծ էր սառել, որ չես ասի ոչ մի բառով: Բոլորս էլ զգում էինք, որ շուտով մի անդառնալի իրադարձություն է փաթաթվելու մարմիններիս, սակայն մեզ չէր մնում ոչինչ, բացի սպասելուց:  Դրսում երբեմն սկսել էին հայտնվել մարդիկ, որոնք չորեքթաթ էին տեղաշարժվում: Ամեն ժամի հետ հիշողությունս խամրում էր, եկավ պահ, որ անգամ անունս էի շփոթում, բայց մի տղայի պատկեր և մի բացառիկ համ՝ դաջված էին սրտումս:

Առավոտյան ժամը 3:17 արթնացանք սահմռկեցուցիչ պայթյուններից, որոնք պատերազմն էին հիշեցնում: Վազեցինք դուրս. փողոցները հանդարտ էին, մարդիկ խաղաղ, ամեն բան իր տեղում էր առաջին հայացքից: Ուզում էինք վերադառնալ անկողին, երբ նորից պայթյուն թնդաց, և երկինքը կտրուկ լուսավորվեց. վերևից վառվող կայծեր էին թափվում և այրում շուրջբոլորը: Մի պայթյունին հաջորդում էր մեկ ուրիշը, և շուտով ամբողջ մոլորակն, ասես, խեղդված լիներ հրի մեջ. աստղերն էին կոտրվում, նրանք այլևս չէին դիմանում ժամանակի քաոսային շարժին: <<Փրկվեք՝ ով կարող է>>: Վերջին բանը, որ հիշում եմ՝ մարդկանց աղաղակներն ու այրվող երինքն էր, որ պար էր բռնել մեր գխավերևում:

Աչքերս բացեցի մոխրի մեջ ընկած. կատարյալ լռություն էր, չկար ոչինչ ու ոչ մեկ՝ բացի անսահման մոխրից, որ ամենուրեք էր: Դողացող մարմնով մի կերպ ինձ քարշ տվեցի սևացած Նամսէկիով մեկ, որի ամեն անկյունից դատարկության ու ծայրահեղ մենության հոտն էր փչում: Հորիզոնը ևս մոխրաթույր էր, և այլևս գոյություն չուներ ոչինչ՝ անգամ ժամանակ և տարածություն: Քայլեցի անվերջանալի դատարկության միջով և հանկարծ մի հաստաբուն ծառ տեսա, որը ևս կիսաայրված էր: Վազեցի դեպի ծառը ու նկատեցի, որ նրա բունն այնքան մեծ է, որ մի քանի մարդ կկարողանա տեղավորել իր մեջ: Ներսում սարսափելի մութ էր ու խոնավ: Հանկարծ շնչառության և սրտի արագ բաբախյունի ձայն որսացի… այդ յուրահատուկ շնչառության համը չէի կարող շփոթել… Նա էր: Առանց բառ ասելու գրկեց, որքան հնարավոր է ամուր, ու մենք շատ երկար ծիծաղեցինք և լաց եղանք…

Ոչ ոք չգիտեր, որ համաձայն տիեզերքի չբացահայտված օրենքներից մեկի՝ կփրկվեն միայն սիրահարները:            

 

       Էննի-Մէնա